Vraagstuk
‘Resilience’ eenvoudig vertalen als veerkracht is misschien iets te simpel. Het staat ook voor weerbaarheid en toekomstgerichtheid: zowel individueel als gemeenschappelijk. En in een wijk met veel sociale problematieken is ‘resilience’ ook vooral het zelf èn met elkaar kunnen herstellen en weer vooruit durven kijken.

Herstellen van wat? Van ziekte, van werkeloosheid, van schooluitval, van een criminele carrière, van schulden. Vaak leidt dit tot schaarste en armoede: een lastige situatie om vanuit terug te knokken. ‘Resilence’ is je geaccepteerd voelen en weten te werken met je kwaliteiten, niet het vechten tegen je beperkingen. Met smartphones ontgaat niemand het nieuws: de aardbevingen in Groningen, het terugdraaien van de gaskraan, smeltend ijs en een bos dat in brand staat.

Bospolder en Tussendijken, kortweg BoTu, zijn twee wijken in Rotterdam die laag staan op de sociale index. Het zijn delen van Rotterdam die veel aandacht vragen. Maar ook aandacht verdienen, want mensen wonen graag in BoTu. Ze willen niet weg. Een van de dingen die ze met elkaar hebben is een netwerk en veel initiatief.

Op deze bodem van actualiteit, sociale problematiek en kansen willen we de inzet van cultuur verkennen. De energietransitie is hierbij de actuele drijver. Energietransitie biedt kansen op werk, op scholing, het geeft individuele mogelijkheden om daadkrachtig te zijn, om iets te doen. Het biedt zicht op iets dat nu nog een utopie is. Om in je eigen huis afval te scheiden, zwerfvuil niet op straat te gooien of juist proactief afval op te rapen. Het geeft mogelijkheden om met elkaar of met je woningcorporatie iets te doen. En misschien wel het belangrijkste en meest voelbare in deze buurt, elk dubbeltje gewonnen op de energierekening is in deze huishoudens pure winst!

Achtergrond
Energie is de achilleshiel van onze moderne samenleving: voor bijna bij alles wat we doen, maken en willen is energie nodig, maar het verkrijgen van deze energie moet verduurzaamd worden. Voor BoTu is de energietransitie zowel een grote uitdaging als een kans. Ervaring leert dat er vele technische oplossingen (warmtepompen, zonnepanelen, elektrische auto’s) zijn maar dat deze niet altijd omarmd worden door de gebruikers, zeker als het gaat om minder kapitaalkrachtige of kansarme groepen. In een grote stad als Rotterdam waar alle huishoudens voor 2050 aardgasvrij moeten wordt de energietransitie daarom een ingewikkelde uitdaging.

Een manier om grote stappen te maken is om samen op te gaan met woningbouwcorporaties. Woningblokken, straten of zelfs hele buurten kunnen dan planmatig aangepakt worden. Het duurzaamheidsvraagstuk wordt daarmee echter, wellicht onbewust, bij de sociaal kansarme groepen in de samenleving neergelegd, met gevolg dat armoedevraagstukken en sociale problemen bij het vinden van en komen tot duurzame oplossingen elkaar steeds vaker tegen komen. De transitie draagt zelfs het risico in zich dat duurzaamheidsoplossingen de kloof tussen arm en rijk vergroten en mensen verder uit elkaar drijft. Feitelijk betekent het dat het duurzaamheidsprobleem steeds meer een armoedevraagstuk is geworden, waarbij de twee elkaar kunnen belemmeren.

Gemakkelijke oplossingen bestaan niet, want veel zit vast in systemen. En vanuit de systemen lijken problemen altijd groot. Alles hangt altijd met elkaar samen en wordt groot en abstract. Wat willen we? Bovenstaande problematiek is voor veel bewoners erg groot en abstract! Ambtenaren kunnen het verhaal niet overbrengen. Hoe ze ook hun best doen. Er is iets anders nodig. Iets waarbij het handelen vanuit de dagelijkse praktijk een voorwaarde is.

Probleemeigenaar
Gemeente Rotterdam
Eneco
Havensteder

Opdrachtnemers
Academie voor Beeldvorming
Melle Smets
Kris de Decker
Voor Goed | Rotterdam Impact Agency
Museum Boijmans Van Beuningen
Enpuls
Zelfregiehuis
Delfthaven Coöperatie