Sociale participatie van mensen met een verstandelijke beperking

Vraagstuk
Sociale participatie is op dit moment vooral een beleidsterm met nog weinig inhoud. Het is een van die uitdagingen waar we als maatschappij voor staan die ‘te groot’ lijken vanwege de complexiteit. Een vraagstuk waar de traditionele deductieve, lineaire, oplossingsgerichte aanpak faalt of resulteert in slechts het aanpakken van een deel van het probleem. Een vraagstuk zonder eenduidig antwoord.

Dit vraagstuk komt met een hoge dosis onzekerheid en een lage dosis voorspelbaarheid. Creatives zijn bij uitstek gewend en toegerust om buiten de kaders te denken, de luiken open te zetten, stof weg te blazen en op zoek te gaan naar nieuwe invalshoeken. Als probleemeigenaren hebben we deze vraag bij IDOLS* neergelegd, vanuit de overtuiging dat kunst, cultuur en creatie:

  • een andere paradigmatische blik kunnen geven
  • narratieven (anders dan de beleidstaal) kunnen inbrengen
  • verhalen ophalen die op een andere manier iets mobiliseren
  • de kwetsbaarheid van deze groep zichtbaar maken
  • invulling kunnen geven aan het verschil tussen volwaardig burgerschap en een leven vol betekenis

Doelstelling van Iedereen doet mee! is het bevorderen van sociale participatie van mensen met een verstandelijke beperking in de regio Twente, en meer specifiek als startpunt in de Gemeente Enschede. Als probleemeigenaren geven we Consortium All-in nadrukkelijk de opdracht om vrij te werk te gaan. We willen niet al vooraf een duidelijk kader bepalen voor hun manier van werken. De kracht van deze samenwerking is juist dat wij ons laten verrassen door hun aanpak, de weg die zij zich door dit onderwerp en onze werkomgeving banen. We vragen ook niet om oplossingen. Het agenderen en in kaart brengen van het onderwerp staat voorop.

We vragen All-in om vanuit twee vertrekpunten naar het vraagstuk te kijken:

  1. De cliënt met zijn wensen, ideeën en talenten, ondersteund door professionals (in de setting van een zorginstelling).
  2. De samenleving, vertegenwoordigd door diverse stakeholders.

In het verlengde hiervan, hebben we twee startvragen geformuleerd:

  • Hoe kunnen kunstenaars en creatieve professionals onze zorgprofessionals helpen om ze op een vrijere manier te laten onderzoeken wat de participatiebehoeften van cliënten zijn om zo de kwaliteit van leven te vergroten?
  • Hoe kunnen we vanuit een volstrekt andere invalshoek kijken naar deze twee vertrekpunten om te doorgronden wat er gebeurt in het grotere verhaal? Is het mogelijk om een stem te geven aan de ambtenaren én aan de mensen met een verstandelijke beperking, door te dringen naar de kern en vanuit die positie beweging te creëren onder relevante actoren?

Achtergrond
Sociale participatie (persoonlijke relaties, sociale inclusie, rechten) is van grote invloed op de kwaliteit van bestaan. Dat geldt ook voor mensen met een verstandelijke beperking. Uit de participatiemonitor blijkt dat inclusie van mensen met een verstandelijke beperking achterblijft bij die van de algemene bevolking.

In 2016 is in Nederland het VN-verdrag voor de rechten van mensen met een beperking geratificeerd. Dit verdrag dient door gemeenten geïmplementeerd te worden middels een lokale inclusie agenda. Uit de voortgangsrapportage van het College voor de rechten van de mens blijkt dat er stappen zijn gezet om een inclusieve maatschappij te bevorderen, maar dat de aanpassingen te langzaam gaan. De uitvoering van het VN-verdrag is bovendien in praktijk met name gericht op mensen met een fysieke beperking en minder op mensen met een verstandelijke beperking. Belangenverenigingen voor mensen met een verstandelijke beperking merken dat er tamelijk simplistisch gedacht wordt over wat volwaardig meedoen in de samenleving voor deze doelgroep betekent. Zij pleiten ervoor dat vanuit het individu gekeken wordt wat hij of zij nodig heeft om zich deel te kunnen voelen van een voor hem of haar zingevende samenleving. Dat is niet alleen een verantwoordelijkheid voor de landelijke overheid, maar ook voor gemeenten, zorgaanbieders en andere organisaties die iets voor mensen met een verstandelijke beperking willen of moeten betekenen. (Zie ook het manifest dat is aangeboden aan de Vaste Kamercommissie van VWS).

Probleemeigenaar
Aveleijn
LFB
Stichting Prokkel
Gemeente Enschede

Opdrachtnemers
Concordia
Gehring & Ketelaars
LoadStar